Phaistos Diski
Phasitos diski, Girit Adasındaki en önemli hiyeroglif kitabelerinden biridir. Ve 1903' te Phasitos Sarayı' nın kuzey doğu bölümlerinde, arşiv odasının yanındaki küçük bir odada Lineer A tableti ve Neo-palatial (yeni saray dönemi) döneminin başına ait (M.Ö 1700-1600 ) çanak çömleklerle birlikte bulunmuştur.
Phaistos'un Sarayı'nın arkeolojik araştırması 1884 yılında Halians F. Halbherr ve A. Tamali tarafından başlatılmış, tam yeri 19. yy' ın ortalarında ingiliz amiral Spratt tarafından belirlenmiştir.
Girit Ada' sının 1898'de bağımsızlığını ilan edişinden sonra, 1900-1904 'te kazı çalışmaları F.Halbherr ve L.Pernier tarafından yürütüldü. Daha sonra 1950-1971 tarihleri arasında Atina' daki İtalyan Arkeoloji Okulu'nun desteği ile Dora Levi tarafından yürütüldü.
Arkeologlar tarafından birçok kitabe bulunmuş fakat kitabeler hala şifresi çözülememiş olan Lineer A kodu ile yazılmış, ve mevki hakkkında tüm bildiğimiz şey isimlerin eski yazar ve Knossos bulgularına dayanıyor olması.
Mitolojiye göre Phaistos; Minos kralının kardeşi , Radamanthis'in kralıydı. Radamanthis aynı zamanda , eski dünyanın 7 akıllı adamından biri ve falcı olan Epimendis'in doğum yeridir. Arkeologların yaptığı kazılar,Cilalı taş devrine ait (MÖ 3000) kalıntıları ortaya çıkarmıştır.
Minoan döneminde, Phaistos çok önemli bir şehirdi. Egemenliği en parlak dönemindeydi. Hakimiyeti Paximadia adaları dahil olmak üzere Lithion'dan Psychion' a kadar uzanıyordu.
Şehir Truva savaşlarına katıldı ve Dorian döneminin en önemli şehirlerinden oldu.
Phaistos Arketik, Klasik ve Helenistik dönemlerde de parlamaya devam etti. 3. yy' da Gortynian' lar tarafından yıkıldı. Fakat buna rağmen Phaistos Roma döneminde de varlığını devam ettirdi.
Phaistos iki liman şehrine sahipti. Biri Matala diğeri ise Kommos.
1902 den beri, İtalyan Arkeolojik Okulu' nun sürdürdüğü arkeolojik kazılar, büyük kraliyet mahkemeleri, merdiven, tiyatro, depo ve meşhur Phaistos Diskiyle birlikte görkemli Minoan Sarayı' nı gün ışığına çıkarmıştır.
İlk saray M.Ö 2000' de inşa edilmiş ve bir depremle birlikte M.Ö 1700' de yıkılmıştır. Ardından saray daha görkemli ve şatafatlı olarak inşa edilmiş ve muhtemelen başka bir deprem yüzünden M.Ö 1400' te tekrar yıkılmıştır.
Sarayın yapıldığı yer özenle seçilmiştir.Sarayın bulunduğu yer; Messera vadisini kontrol etmeyi mümkün kılarken aynı zamanda etrafa dağınık şekilde yayılmış köylere ( tıpkı bugün Psiloritis ve Asterousia dağlarının eteklerinde olduğu gibi) panaromik bir bakışa imkan veriyordu.
Şehrin tam ortasında olan saray Messara köyüne hükmediyor ve kontrolunde tutuyordu. Bölgenin yönetim ve ekonomi merkeziydi. Ürünler sadece tüketim değil daha fazla ticari amaçla burdaki devasal depolarda tutuluyordu.
Saray şatafatlı konaklarla çevrili, kentlilerle doluydu. Etraftaki yerleşim alanlarıyla birlikte 1800 m2' lik bir alanı kaplıyordu.
Kaldırım döşeli bir yolun sonu Phaistos'un 3 km güneyindeki Agia Triada' nın Royal Minoan köşkünün kalıntılarına varıyordu.
ŞİFRE ÇÖZÜCÜ
Bu kil tabletin her iki yüzüde dairesel yönde hieografik harf, işaretlerle kaplı. Bu harfler kil nemliyken damgalanmıştır.
İşaretler, dikey çizgilerle bölünüyor ve böylece gruplar oluşturuluyor ve herbir grup bir kelimeyi temsil ediyor. 45 farklı tipte sembol bulundu ve bunlardan sadece birkaçı Proto- palatial (saray öncesi dönem) döneminde kullanılan hieografikler ile örtüşüyordu.
Bazı hieografik düzenler nakarat gibi yineleniyor bu yineleme dini bir ilahi özelliği gibi görünüyor. Pernier metnin içeriğini dinsel bir tören gibi gördü. Diğerleri metnin asker listesi olduğunu düşündü ve son olarak Davis metnin Hitit dilinde yazılmış olan ve kralın Phaistos Sarayı'nın inşasını ele alan bir döküman olarak yorumladı.
Lineer B, Ugaritik ve diğer ortografik (dikçizgisel) sistemlerin kırıldığı düşünüldüğü bir yüzyılda Phaistos Diski şifre çözücülüğün elinden kurtuldu. Diskin M.Ö 1700' lere ait olduğu düşünülüyor.
Disk üzeri sembollerle damgalanmış yuvarlak bir kil tablet. Üzerindeki matin 61 kelime içeriyor ve bu kelimelerin 16' sı gizemli "slash" işaretiyle (uzun kesik) birlikte kullanılmış.
45 farklı sembol 241 kez kullanılmış. Semboller insan figürü, hayvan, silah ve bitki gibi kolay anlaşılır objelerin reminden meydana geliyor. Tabletteki metin çok kısa olduğu için çözümünde Michael Ventris tarafından daha önce Lineer B yi kırarken kullanılmış statik kriptografik teknikler hiçbir işe yaramıyor.
Geçen yılın sonunda, Dr. Keith A.J Massey ikiz erkek kardeşi Rev. Kevin Massey Gillespie ile birlikte, Phaistos Disk'inin şifresini çözebileceğine inandıkları bir ipucu buldular. Bir başka eski yazı sistemi Phasitos Diski ni okumaya yarıyor.
Byblos'ta , günümüz Lebanon, yüzyıllardır ileri gelişmiş bir kültür oluştu. Byblos ve Eski Girit kültürlerinde birçok ortak işaret var.Bunlara ortografik (dikçizgisel) işaretlerde dahil. Victor Kenna "The Stamp Seal" adlı eserinde bunların kültürler arası geçiş olduğuna işaret çekmiştir. Daha fazlası, şifresi henüz çözülmemiş Lineer A kodu ile yazılmış el yazmaların örnekleri Türkiye ' de bulunmuştur. Bu el yazmaları Girit ve Minör Asya arasında ortografik bir bağlantı olduğunu kanıtlar niteliktedir.
Proto- Byblic el yazması M.Ö 2. milenyumun ilk yarısında kullanılmıştır. Bu tarih, Phaistos Disk' inin ait olduğu düşünüldüğü zamanlarla örtüşüyor. Proto- Byblic el yazmasında kullanılan dil Sami diliydi.Yazma çizgisel olarak yazılmıştı ve silah, insan figürü, vücüt parçaları gibi bir çok anlaşılır objeden oluşuyordu. 1940 larda Maurice Dunand Proto-Byblic el yazmasındaki ,Phasitos Diski' ndeki sembollere şaşırtıcı şekilde benzeyen, sembolleri listeledi.
Dunand Proto- Byblic deki bir karakterler ile bir Phaistos sembolü arasındaki benzerliği kendi kitabında gösterdi.( Byblia Grammata, Beyrut, 1945, sayfa 90 ) . O(sembollerden biri) Phaistos Disk inden biriyle (sembol) neredeyse aynı ve bunu Sir (Arthur) Evans bir kumru ile bağdaştırmıştı.
Dunand benzerlikler üzerine olan incelemesini sürdürmedi fakat ikiz Massey kardeşler, Proto- Byblic yazmasının Phasitos Disk' teki ortografik sistemle sıkı bir bağlantısı olduğunu ortaya çıkardı.
Hitit şifre çözücülerinden biri olan Edward Dharme Proto- Byblic yazmasının ünlü harfler değerleri üzerine yazdığı ıÜü"Dechiffrement des Inscriptions Pseudo-Hieroglyphicques de Byblos."adlı ilk makaleyi 1946 'da yayınladı. Bu harf değerleri ile Phasitos Disk' indeki sembollerin karşılaştırılması, disk üzerindeki yazının büyük bir bölümünün ünlü harflerinin ayrılıştırılmasını sağladı. Göz önünde bulundurulmalı ki; daha önce diskin şifresini çözmek amaçlı bulunulan tüm teşebbüsler, karakterlere fonetik değerler biçen ve objektif kriterlere dayanmayan, subjektif teşebbüslerdi.Bu yüzden bu; tabletin çözülmesi için verilen ilk çabadır.
Bu ünlü harf değerleri incelendiğinde, tablet metninde Helenik diline ait unsurlar ortaya çıkıyor. Bilginler, Phaistos Disk' indeki 16 kelimenin üzerindeki gizemli "slahs" işareti (kesik çizgi) nin anlamını hiçbir zaman çözemedi.
Elimizdeki verilerle incelerdik ve gördük ki, diskin üzerindeki 16 kelimenin her biri, Lineer B metinlerinin büyük bir bülümünde olduğu gibi, sayısal bir hesap düzeni.
* Tablet resminin altındaki açıklama; Bugün Iraklion Arkeoloji Müzesinde sergilenen Phasitos Disk' i 1908' de Girit'te bulunmuştur.
Bakınız - Sol İnvictus
Phasitos diski, Girit Adasındaki en önemli hiyeroglif kitabelerinden biridir. Ve 1903' te Phasitos Sarayı' nın kuzey doğu bölümlerinde, arşiv odasının yanındaki küçük bir odada Lineer A tableti ve Neo-palatial (yeni saray dönemi) döneminin başına ait (M.Ö 1700-1600 ) çanak çömleklerle birlikte bulunmuştur.
Phaistos'un Sarayı'nın arkeolojik araştırması 1884 yılında Halians F. Halbherr ve A. Tamali tarafından başlatılmış, tam yeri 19. yy' ın ortalarında ingiliz amiral Spratt tarafından belirlenmiştir.
Girit Ada' sının 1898'de bağımsızlığını ilan edişinden sonra, 1900-1904 'te kazı çalışmaları F.Halbherr ve L.Pernier tarafından yürütüldü. Daha sonra 1950-1971 tarihleri arasında Atina' daki İtalyan Arkeoloji Okulu'nun desteği ile Dora Levi tarafından yürütüldü.
Arkeologlar tarafından birçok kitabe bulunmuş fakat kitabeler hala şifresi çözülememiş olan Lineer A kodu ile yazılmış, ve mevki hakkkında tüm bildiğimiz şey isimlerin eski yazar ve Knossos bulgularına dayanıyor olması.
Mitolojiye göre Phaistos; Minos kralının kardeşi , Radamanthis'in kralıydı. Radamanthis aynı zamanda , eski dünyanın 7 akıllı adamından biri ve falcı olan Epimendis'in doğum yeridir. Arkeologların yaptığı kazılar,Cilalı taş devrine ait (MÖ 3000) kalıntıları ortaya çıkarmıştır.
Minoan döneminde, Phaistos çok önemli bir şehirdi. Egemenliği en parlak dönemindeydi. Hakimiyeti Paximadia adaları dahil olmak üzere Lithion'dan Psychion' a kadar uzanıyordu.
Şehir Truva savaşlarına katıldı ve Dorian döneminin en önemli şehirlerinden oldu.
Phaistos Arketik, Klasik ve Helenistik dönemlerde de parlamaya devam etti. 3. yy' da Gortynian' lar tarafından yıkıldı. Fakat buna rağmen Phaistos Roma döneminde de varlığını devam ettirdi.
Phaistos iki liman şehrine sahipti. Biri Matala diğeri ise Kommos.
1902 den beri, İtalyan Arkeolojik Okulu' nun sürdürdüğü arkeolojik kazılar, büyük kraliyet mahkemeleri, merdiven, tiyatro, depo ve meşhur Phaistos Diskiyle birlikte görkemli Minoan Sarayı' nı gün ışığına çıkarmıştır.
İlk saray M.Ö 2000' de inşa edilmiş ve bir depremle birlikte M.Ö 1700' de yıkılmıştır. Ardından saray daha görkemli ve şatafatlı olarak inşa edilmiş ve muhtemelen başka bir deprem yüzünden M.Ö 1400' te tekrar yıkılmıştır.
Sarayın yapıldığı yer özenle seçilmiştir.Sarayın bulunduğu yer; Messera vadisini kontrol etmeyi mümkün kılarken aynı zamanda etrafa dağınık şekilde yayılmış köylere ( tıpkı bugün Psiloritis ve Asterousia dağlarının eteklerinde olduğu gibi) panaromik bir bakışa imkan veriyordu.
Şehrin tam ortasında olan saray Messara köyüne hükmediyor ve kontrolunde tutuyordu. Bölgenin yönetim ve ekonomi merkeziydi. Ürünler sadece tüketim değil daha fazla ticari amaçla burdaki devasal depolarda tutuluyordu.
Saray şatafatlı konaklarla çevrili, kentlilerle doluydu. Etraftaki yerleşim alanlarıyla birlikte 1800 m2' lik bir alanı kaplıyordu.
Kaldırım döşeli bir yolun sonu Phaistos'un 3 km güneyindeki Agia Triada' nın Royal Minoan köşkünün kalıntılarına varıyordu.
ŞİFRE ÇÖZÜCÜ
Bu kil tabletin her iki yüzüde dairesel yönde hieografik harf, işaretlerle kaplı. Bu harfler kil nemliyken damgalanmıştır.
İşaretler, dikey çizgilerle bölünüyor ve böylece gruplar oluşturuluyor ve herbir grup bir kelimeyi temsil ediyor. 45 farklı tipte sembol bulundu ve bunlardan sadece birkaçı Proto- palatial (saray öncesi dönem) döneminde kullanılan hieografikler ile örtüşüyordu.
Bazı hieografik düzenler nakarat gibi yineleniyor bu yineleme dini bir ilahi özelliği gibi görünüyor. Pernier metnin içeriğini dinsel bir tören gibi gördü. Diğerleri metnin asker listesi olduğunu düşündü ve son olarak Davis metnin Hitit dilinde yazılmış olan ve kralın Phaistos Sarayı'nın inşasını ele alan bir döküman olarak yorumladı.
Lineer B, Ugaritik ve diğer ortografik (dikçizgisel) sistemlerin kırıldığı düşünüldüğü bir yüzyılda Phaistos Diski şifre çözücülüğün elinden kurtuldu. Diskin M.Ö 1700' lere ait olduğu düşünülüyor.
Disk üzeri sembollerle damgalanmış yuvarlak bir kil tablet. Üzerindeki matin 61 kelime içeriyor ve bu kelimelerin 16' sı gizemli "slash" işaretiyle (uzun kesik) birlikte kullanılmış.
45 farklı sembol 241 kez kullanılmış. Semboller insan figürü, hayvan, silah ve bitki gibi kolay anlaşılır objelerin reminden meydana geliyor. Tabletteki metin çok kısa olduğu için çözümünde Michael Ventris tarafından daha önce Lineer B yi kırarken kullanılmış statik kriptografik teknikler hiçbir işe yaramıyor.
Geçen yılın sonunda, Dr. Keith A.J Massey ikiz erkek kardeşi Rev. Kevin Massey Gillespie ile birlikte, Phaistos Disk'inin şifresini çözebileceğine inandıkları bir ipucu buldular. Bir başka eski yazı sistemi Phasitos Diski ni okumaya yarıyor.
Byblos'ta , günümüz Lebanon, yüzyıllardır ileri gelişmiş bir kültür oluştu. Byblos ve Eski Girit kültürlerinde birçok ortak işaret var.Bunlara ortografik (dikçizgisel) işaretlerde dahil. Victor Kenna "The Stamp Seal" adlı eserinde bunların kültürler arası geçiş olduğuna işaret çekmiştir. Daha fazlası, şifresi henüz çözülmemiş Lineer A kodu ile yazılmış el yazmaların örnekleri Türkiye ' de bulunmuştur. Bu el yazmaları Girit ve Minör Asya arasında ortografik bir bağlantı olduğunu kanıtlar niteliktedir.
Proto- Byblic el yazması M.Ö 2. milenyumun ilk yarısında kullanılmıştır. Bu tarih, Phaistos Disk' inin ait olduğu düşünüldüğü zamanlarla örtüşüyor. Proto- Byblic el yazmasında kullanılan dil Sami diliydi.Yazma çizgisel olarak yazılmıştı ve silah, insan figürü, vücüt parçaları gibi bir çok anlaşılır objeden oluşuyordu. 1940 larda Maurice Dunand Proto-Byblic el yazmasındaki ,Phasitos Diski' ndeki sembollere şaşırtıcı şekilde benzeyen, sembolleri listeledi.
Dunand Proto- Byblic deki bir karakterler ile bir Phaistos sembolü arasındaki benzerliği kendi kitabında gösterdi.( Byblia Grammata, Beyrut, 1945, sayfa 90 ) . O(sembollerden biri) Phaistos Disk inden biriyle (sembol) neredeyse aynı ve bunu Sir (Arthur) Evans bir kumru ile bağdaştırmıştı.
Dunand benzerlikler üzerine olan incelemesini sürdürmedi fakat ikiz Massey kardeşler, Proto- Byblic yazmasının Phasitos Disk' teki ortografik sistemle sıkı bir bağlantısı olduğunu ortaya çıkardı.
Hitit şifre çözücülerinden biri olan Edward Dharme Proto- Byblic yazmasının ünlü harfler değerleri üzerine yazdığı ıÜü"Dechiffrement des Inscriptions Pseudo-Hieroglyphicques de Byblos."adlı ilk makaleyi 1946 'da yayınladı. Bu harf değerleri ile Phasitos Disk' indeki sembollerin karşılaştırılması, disk üzerindeki yazının büyük bir bölümünün ünlü harflerinin ayrılıştırılmasını sağladı. Göz önünde bulundurulmalı ki; daha önce diskin şifresini çözmek amaçlı bulunulan tüm teşebbüsler, karakterlere fonetik değerler biçen ve objektif kriterlere dayanmayan, subjektif teşebbüslerdi.Bu yüzden bu; tabletin çözülmesi için verilen ilk çabadır.
Bu ünlü harf değerleri incelendiğinde, tablet metninde Helenik diline ait unsurlar ortaya çıkıyor. Bilginler, Phaistos Disk' indeki 16 kelimenin üzerindeki gizemli "slahs" işareti (kesik çizgi) nin anlamını hiçbir zaman çözemedi.
Elimizdeki verilerle incelerdik ve gördük ki, diskin üzerindeki 16 kelimenin her biri, Lineer B metinlerinin büyük bir bülümünde olduğu gibi, sayısal bir hesap düzeni.
* Tablet resminin altındaki açıklama; Bugün Iraklion Arkeoloji Müzesinde sergilenen Phasitos Disk' i 1908' de Girit'te bulunmuştur.
Bakınız - Sol İnvictus
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder